Het geluid van de boomvalk

Heb je ooit in het bos een vreemde roep gehoord en je afgevraagd of het een boomvalk geluid was? De boomvalk (Falco subbuteo) maakt een klagend “”kh-kh”” geluid dat lijkt op dat van een draaihals.

Je kunt dit bijzondere geluid leren herkennen met behulp van mobiele apps die vogelgeluiden verzamelen. Deze roofvogel, die op de Rode Lijst staat als kwetsbare soort, verdient onze aandacht.

Luister mee!

Samenvatting

• De boomvalk maakt een klagend “”kh-kh”” geluid dat lijkt op dat van een draaihals.
• Je hoort de boomvalk vooral tijdens het broedseizoen (april-mei) wanneer hij zijn territorium verdedigt.
• Het mannetje en vrouwtje hebben verschillende toonhoogtes, waarbij het vrouwtje een lager geluid maakt.
• Boomvalken zijn in Nederland alleen in zomermaanden te horen omdat ze in de winter naar warmere gebieden trekken.
• Goede plekken om naar boomvalken te luisteren zijn halfopen bossen, bosranden en bij groepen boerenzwaluwen in augustus en september.

Het geluid van de boomvalk

De boomvalk (falco subbuteo) maakt een kenmerkend klagend “”kh-kh”” geluid dat je goed kunt herkennen in het veld. Dit geluid lijkt sterk op dat van een draaihals, wat soms voor verwarring zorgt bij beginnende vogelaars.

Je hoort dit geluid vooral tijdens het broedseizoen wanneer de boomvalk zijn broedplaats verdedigt tegen indringers. Anders dan slechtvalken, die een scherpere roep hebben, klinkt de boomvalk zachter maar nog steeds doordringend.

Tijdens de jacht blijft de boomvalk meestal stil, omdat hij zijn prooi niet wil waarschuwen. Deze roofvogel trekt in de winter naar warmere gebieden, dus je hoort zijn geluid alleen in de zomermaanden in Nederland.

Niet te verwarren met de roodpootvalk, die een heel ander geluid maakt! Boomvalken worden soms bejaagd door grotere roofvogels, waardoor ze alarmgeluiden maken die luider en sneller klinken dan hun normale roep.

Geluidsopnames en kenmerken

Je herkent de roep van de Falco subbuteo aan zijn kenmerkende ‘kik-kik-kik’ geluid. Dit scherpe, herhaalde geluid klinkt vaak tijdens de broedtijd of als de valk zijn territorium verdedigt.

Moderne opnameapparatuur heeft het mogelijk gemaakt deze unieke geluiden vast te leggen voor vogelliefhebbers. De toonhoogte van het geluid verschilt tussen mannetjes en vrouwtjes, waarbij het grotere vrouwtje meestal een iets lager geluid produceert.

Luister goed naar de intensiteit van het geluid – deze neemt toe wanneer de roofvogel zich bedreigd voelt. Met een spanwijdte van 70-84 cm vliegt deze elegante jager snel door de lucht terwijl hij zijn karakteristieke roep laat horen.

Jonge boomvalken maken andere geluiden dan volwassen exemplaren; hun roep klinkt vaak zachter en minder zelfverzekerd. Vogelspotters gebruiken deze geluidskenmerken om de boomvalk te identificeren zonder de blauwgrijze bovenkant of roodbruine ‘broek’ te hoeven zien.

Wanneer en waar hoor je het geluid van de boomvalk?

De boomvalk laat zich op specifieke momenten en plaatsen horen. Zijn kenmerkende roep klinkt vooral tijdens bepaalde seizoenen en in herkenbare leefgebieden.

• Tijdens de broedperiode roept de boomvalk het meest, vooral tussen april en mei wanneer ze terugkeren uit hun winterverblijf.
• In augustus en september hoor je de roep vaak bij groepen boerenzwaluwen, waar boomvalken jagen voordat ze wegtrekken.
• Halfopen bossen vormen een uitstekende plek om naar boomvalkgeluiden te luisteren, omdat ze daar graag broeden.
• Aan bosranden maken boomvalken vaak hun territoriale roep om hun gebied af te bakenen.
• Parklandschappen bieden goede luisterkansen, vooral in de vroege ochtend of late namiddag.
• Boven vennen in heide- en hoogveengebieden kun je boomvalken goed horen tijdens hun jachtvluchten.
• Stadsparken met hoge bomen huisvesten soms boomvalken, waar hun geluid tussen stadse geluiden door klinkt.
• Hoogspanningsmasten dienen vaak als uitkijkpost, waar de roep ver draagt over open gebied.
• In de nazomer verzamelen boomvalken zich bij slaapplaatsen van zwaluwen, waar hun jachtroepen goed hoorbaar zijn.
• Territoriale boomvalken maken meer geluid dan trekkende exemplaren, dus zoek naar vaste verblijfplaatsen.

Conclusie

Nu weet je precies hoe de boomvalk klinkt en wanneer je dit geluid kunt horen. Het klagend “”kh-kh”” geluid helpt je deze prachtige roofvogel te herkennen tijdens wandelingen in bosrijke gebieden.

Je kunt vooral in het broedseizoen tussen april en september naar deze bijzondere klanken luisteren. Vogels spotten wordt leuker als je niet alleen kijkt, maar ook luistert naar hun unieke geluiden.

Hopelijk kun je binnenkort zelf genieten van het bijzondere geluid van deze kwetsbare jager in het wild.

Voor meer informatie over vogelgeluiden, lees ons artikel over het geluid van de bosrietzanger.

Veelgestelde Vragen

1. Wat is een boomvalk en hoe klinkt zijn geluid?

De boomvalk is een kleine roofvogel die in Nederland voorkomt. Het geluid van de boomvalk bestaat uit scherpe, snelle ‘ki-ki-ki’ roepen. Deze vogel maakt dit geluid vooral tijdens het broedseizoen om zijn territorium te verdedigen of om met andere boomvalken te communiceren.

2. Hoe kan ik het geluid van een boomvalk herkennen in de natuur?

Het geluid van de boomvalk is vrij uniek. Let op hoge, herhaalde ‘ki-ki-ki’ klanken die snel achter elkaar komen. Deze roep klinkt anders dan die van andere roofvogels. De boomvalk roept meestal tijdens de vlucht of vanaf een hoge zitplaats. Vroege ochtend en late namiddag zijn de beste tijden om naar dit geluid te luisteren.

3. Waarom maakt de boomvalk verschillende geluiden?

De boomvalk gebruikt verschillende geluiden voor specifieke doelen. De alarmroep waarschuwt voor gevaar. De baltsroep trekt partners aan tijdens het paarseizoen. Territoriale roepen houden andere boomvalken op afstand. Deze geluiden helpen de vogel overleven en zich voort te planten in zijn leefgebied.

4. Waar kan ik geluidsopnames van de boomvalk vinden om te leren?

Geluidsopnames van de boomvalk zijn beschikbaar op vogelwebsites zoals Vogelbescherming Nederland en Waarneming.nl. Natuurorganisaties bieden vaak geluidsfragmenten aan met uitleg. Vogelgidsen met QR-codes geven toegang tot digitale geluidsbestanden. Deze hulpmiddelen helpen je het unieke geluid van de boomvalk te leren kennen voordat je het veld in gaat.